هدایت تحصیلی چیست؟ جامع ترین راهنمای هدایت تحصیلی

هدایت تحصیلی چیست؟

هدایت تحصیلی فرایندی برای کمک به استعدادیابی و شناخت علایق دانش‌آموزان سال نهمی است. در نهایت بر اساس فرم‌ها و نظرسنجی‌های مختلف، همچنین نمرات و شرایط تحصیلی هر دانش‌آموز رشته تحصیلی مناسب به دانش‌آموزان پیشنهاد می‌شود. 

هدایت تحصیلی با در نظر گرفتن سه فاکتور مهم زیر بهترین راهنماست تا به شما بگوید کدام مسیر مناسب شما خواهد بود.

• علاقه
•  توانایی
• سوابق تحصیلی

باید توجه کنید که هدایت تحصیلی اجباری است و برای انتخاب هر رشته تحصیلی، حداقل نمره وجود دارد. در صورتی که دانش‌آموزی نمره لازم برای یک رشته را کسب نکند، امکان انتخاب رشته مورد نظر وجود ندارد.

اهداف هدایت تحصیلی

بر اساس آنچه وزارت آموزش و پرورش در آیین‌نامه‌ هدایت تحصیلی دانش‌آموزان آورده است، گسترش و تنوع دادن به مشاغل و مهارت‌های مورد نياز جامعه و تعليم برنامه‌ريزی شده‌ آن در همه‌ دوره‌های تحصيلی و برای همه‌ی دانش‌آموزان اهمیت بسیاری دارد. بنابراین باید نظام جامع هدایت تحصیلی و استعدادیابی برای هدایت دانش‌آموزان به سمت رشته‌ها، مشاغل و مهارت‌های مورد نیاز حال و آینده‌ کشور طراحی و مستقر شود.

بر اساس آیین‌نامه‌‎ مذکور، اهداف هدایت تحصیلی دانش‌آموزان عبارتند از:

• شناسايي و شناساندن استعداد، توانايی، علاقه و ويژگی‌های شخصيتي دانش‌آموزان
• کمک به انتخاب آگاهانه‌ رشته‌ تحصيلی و مسير آينده‌ شغلی دانش‌آموزان
• كمک به هدايت متوازن دانش‌آموزان به شاخه‌ها و رشته‌های تحصيلی براساس سياست‌های‌ توسعه‌ای كشور

فرم هدایت تحصیلی چیست؟

ایجاد پرونده‌ مشاوره برای هدایت تحصیلی دانش‌آموزان مطابق با طرح جامع آموزش و پرورش باید از ابتدایی آغاز شود. اما در پایه‌ نهم فرم‌های هدایت تحصیلی برای انتخاب رشته‌ی دانش‌آموزان پر می‌شوند.

این فرم‌ها شامل 7 مورد جداگانه هستند که دانش‌آموز، اولیا، دبیران و مشاور مدرسه آن‌ها را تکمیل می‌کنند. پس از تکمیل این فرم‌های هفتگانه، علاقمندی‌ها و توانایی‌های دانش‌آموز شناسایی می‌شود و در نهایت انتخاب رشته‌ متناسب برای هر کدام از آن‌ها صورت می‌گیرد.

در پایان سال تحصیلی پایه‌ نهم فرم‌های هدایت تحصیلی در اختیار دانش آموزان، معلمان، مشاوران و اولیاء قرار می‌گیرد، پس از تکمیل‌ فرم‌ها، انتخاب رشته‌ تحصیلی دانش‌آموزان برای آغاز مقطع متوسطه‌ دوره‌ی دوم، انجام می‌گیرد. هر یک از فرم‌ها باید با دقت تکمیل شوند تا انتخاب رشته‌ دانش‌آموز به درستی صورت بگیرد.

 در ادامه‌ مقاله هر یک از فرم‌های هدایت تحصیلی را به صورت جداگانه بررسی می‌کنیم، تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

تکمیل فرم اولویت (هدایت تحصیلی) از تاریخ 26 بهمن در سایت همگام به نشانی hamgam.medu.ir برای دانش‌آموزان پایه نهم فعال شده است. دانش آموزان با مراجعه به سایت همگام می‌توانند فرم های هدایت تحصیلی را تکمیل کنند.

نمونه برگ هدایت تحصیلی دانش آموزان

یکی از مهم‌ترین‌ فرم‌های هدایت تحصیلی فرم دانش‌آموزان است. دانش‌آموز براساس علایق و مهارت‌هایش، رشته‌های مورد علاقه‌ خود را از 1 تا 10 اولویت‌بندی می‌کند. در این فرم از دانش‌آموزان خواسته می‌شود طبق ویژگی‌ها و توانایی‌های خود، رشته‌های مورد علاقه را مطابق اولویت مرتب کنند.

دانش‌آموزان در برگه‌ اولویت تحصیلی، رشته‌های مورد نظر خود را در سه شاخه‌ اصلی نظری، کار ودانش و فنی حرفه‌ای اولویت‌بندی می‌کنند. هر کدام از این شاخه‌های تحصیلی اصلی، شامل تعدادی رشته هستند و دانش‌آموزان باید با در نظر گرفتن علاقمندی‌ها و توانایی‌های خود، ابتدا شاخه‌ تحصیلی و سپس رشته‌ مورد نظر خود را انتخاب کنند.

دانلود نمونه فرم شماره 1 هدایت تحصیلی دانش آموزان

نمونه برگ هدایت تحصیلی معلمان

فرم دیگری که باید برای انتخاب رشته‌ نهم به دهم دانش‌آموزان تکمیل شود، فرم هدایت تحصیلی مربوط به معلمان است که با توجه به توانایی دانش‌آموز در دروس مختلف تکمیل می‌شود.
 معلمان باید از 1 تا 10 با معیار عالی، خیلی خوب، خوب، متوسط، ضعیف و بد به دانش‌آموزان امتیاز بدهند انجام دهند. دبیران با در نظر گرفتن عملکرد دانش‌آموزان در طول سال تحصیلی امتیازدهی را انجام می‌دهند.

 بعضی از معیارهایی که معلمان براساس آن‌ها جدول امتیازدهی را پر می‌کنند شامل موارد زیر است:

• حضور فعال در گروه‌های تشکیل شده
• خلاقیت، ابتکار در درس‌ها
• انجام به موقع تکالیف
• بالا بودن سرعت یادگیری و انتقال

دانلود نمونه فرم شماره 2 هدایت تحصیلی معلمان

نمونه برگ هدایت تحصیلی والدین

یکی از فرم‌هایی که برای هدایت تحصیلی دانش‌آموزان تکمیل می‌شود، فرم هدایت تحصیلی والدین است. این فرم که توسط اولیاء تکمیل می‌شود، شامل جدولی است که رشته‌های تحصیلی در آن قرار دارند و باید با توجه به علاقه‌ و توانایی‌های دانش‌آموز بر اساس اولویت، از 1تا 5 مرتب شوند. انتخاب رشته‌ پایه نهم به دهم، براساس نظرات دانش‌آموزان، معلمان و مشاوران انجام خواهد شد. 

برای آشنایی بیشتر با فرم هدایت تحصیلی والدین روی لینک زیر کلیک کنید.

دانلود نمونه فرم شماره 3 هدایت تحصیلی والدین

نمونه برگ هدایت تحصیلی مشاوران

از دیگر فرم‌های هدایت تحصیلی، فرم مربوط به مشاوران مدرسه است که مشاور با توجه به توانایی و علایق دانش‌آموز رشته‌ها را از 1 تا 10 اولویت‌بندی می‌کند. حساسیت انتخاب رشته‌ پایه نهم به قدری است که برای انتخاب مناسب‌ترین رشته باید چند جلسه مشاوره‌ تحصیلی گذراند. 

امتیازدهی توسط مشاوران مدرسه براساس معیارهای زیر انجام می‌شود:

• آزمون‌های مشاوره‌ای و ارزشیابی‌های انجام شده در طول سال
• علاقمندی‌ها و ویژگی‌های دانش‌آموز
• نظرات معلمان و والدین
• دانلود نمونه فرم شماره 4 هدایت تحصیلی مشاوران

نمونه برگ جمع بندی مشاوره‌ای هدایت تحصیلی

نمونه‌ فرم شماره 5 برای جمع‌بندی مشاوره‌ای انتخاب رشته‌ دانش‌آموز طراحی شده است که توسط مشاور تکمیل می‌شود. مشاورین تحصیلی مدرسه با توجه به تمام فرم‌‌های تکمیل شده، نقاط قوت و ضعف دانش‌آموز را شناسایی کرده و تحلیل و بررسی می‌کنند و در نهایت با توجه به معیارهای بیان شده نتیجه‌گیری کرده و پس از اولویت‌بندی رشته‌ها، نتایج را ثبت می‌کنند.

دانلود نمونه فرم شماره 5 جمع بندی مشاوره‌ای هدایت تحصیلی

نمونه برگ جمع بندی هدایت تحصیلی

فرم شماره 6، فرم جمع‌بندی هدایت تحصیلی است که نتایج فرم‌های تکمیل شده در تمام گروه‌ها به صورت جداگانه در آن مورد بررسی قرار می‌گیرد. امتیازدهی این فرم براساس نتایج فرم‌های تکمیل شده است و از 100 محاسبه می‌شود. برای مشاهده‌ی جدول جمع‌بندی نهایی هدایت تحصیلی، روی لینک زیر کلیک کنید.

دانلود نمونه فرم شماره 6 جمع بندی هدایت تحصیلی

نمونه برگ اولویت ثبت‌ نام هدایت تحصیلی

فرم شماره 7، فرم اولویت ثبت‌نام است که رشته‌های انتخاب شده براساس شرایط پذیرفته شدن در رشته‌ی مورد نظر و ظرفیت هر رشته، از امتیاز «الف» تا «د» اولویت‌بندی می‌شوند.

دانش‌آموزان برای انتخاب رشته باید دارای شرایطی باشند و آموزش و پرورش ضوابطی را در این زمینه مقرر کرده است. از جمله‎‌ی این ضوابط می‌توان به کسب حدنصاب معدل در امتحانات خرداد ماه پایه‌ی نهم، یا رسیدن جمع نمرات برخی دروس به حدنصاب تعیین شده از سوی آموزش و پرورش، اشاره کرد.

در فرم شماره 7 یعنی فرم اولویت ثبت‌نام، هر یک از رشته‌های تحصیلی برای شما بر اساس اولویت در گروه‌های الف، ب، ج و د قرار می‌گیرند. در ادامه معنای هر یک از این اولویت‌ها توضیح داده شده است:

• اولویت الف
   اگر رشته‌ای در اولویت الف قرار گرفته است، به این معناست که شما برای انتخاب آن رشته شرایط مطلوب ارائه شده از طرف آموزش و پرورش را دارید و می‌توانید در این رشته در دوره‌ متوسطه‌ی دوره‌ی دوم ثبت نام کنید.
• اولویت ب
   هنگامی که رشته‌ای در فرم شماره‌ 7 هدایت تحصیلی شما در اولویت ب قرار گرفته است، بدین معناست که شما باید تا زمان تکمیل ظرفیت اولیه برای ثبت نام در آن صبر کنید. یعنی پس از ثبت‌نام دانش‌آموزان با اولویت بالاتر، در صورت وجود ظرفیت، شما نیز می‌توانید این رشته را برای ادامه‌ تحصیل انتخاب کنید.
• اولویت ج و د
   اگر رشته‌ای در فرم شماره‌ 7 هدایت تحصیلی شما در اولویت ج و د قرار گرفته است، یعنی شما برای انتخاب این رشته باید تا زمان تکمیل ظرفیت ثانویه صبر کنید چرا که شرایط تحصیلی دانش‌آموزانی که در این رشته اولویت الف یا ب را کسب کرده‌اند، بهتر است و پس از ثبت نام آن‌ها، در صورت وجود ظرفیت، شما نیز می‌توانید در رشته‌های تحصیلی اولویت ج و د ثبت‌نام کرده و ادامه‌ تحصیل بدهید.

عوامل موثر بر هدایت تحصیلی نهم

۶ عامل در هدایت تحصیلی دانش‌آموزان پایه نهم اثرگذار هستند و هرکدام یک امتیاز دارند:

دو تبصره‌ مهم در‌ مورد هدایت تحصیلی پایه نهم

در آیین‌نامه‌ هدایت تحصیلی دانش‌آموزان دو تبصره درباره‌ انتخاب رشته‌ دانش‌آموزان و هدایت تحصیلی آن‌ها ذکر شده است.

 اولین تبصره به قرار زیر است:

((با توجه به ضرورت توزيع متوازن شاخه‌ها و رشته‌های تحصيلی، متناسب با امکانات آموزشی و نيازهای شغلی در سطوح مختلف منطقه‌ای، استانی و كشوری، ثبت‌نام دانش‌آموزان در همه‌ مدارس اعم از دولتی، غيردولتی، هيئت‌ امنايی و خاص از قبيل استعدادهای درخشان، استثنايی، شاهد، نمونه دولتی، وابسته، داوطلبان آزاد و …  در شاخه‌ها و رشته‌های تحصيلی، در چارچوب سياست‌های اعلام شده از سوی آموزش و پرورش و با اولويت امتياز كسب شده، انجام می‌شود.))

این تبصره یعنی هر دانش‌آموزی بدون توجه به میزان امتیازی که کسب کرده، حق انتخاب رشته‌ مورد نظر خود را دارد. اما این رشته با توجه به امتیاز در اولویت‌های الف، ب، ج و د قرار می‌گیرد. بعد از اتمام ثبت‌نام دانش‌آموزانی که امتیاز بیشتری کسب کرده‌اند، دانش‌آموز می‌تواند با توجه به ظرفیت‌های موجود در منطقه‌ای که تحصیل می‌‎‌کند، برای ثبت‌نام اقدام کند.

 برای کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ اولویت بندی انتخاب رشته در پایه‌ نهم مقاله‌ (راهنمای تکمیل فرم اولویت همگام) را مطالعه کنید.

تبصره‌ دوم آیین‌نامه‌ هدایت تحصیلی آموزش و پرورش به این قرار است: «چنانچه بنا به دلايل موجه، سوابق و عملکرد تحصيلی دانش‌آموزی، ناقص بوده يا در دسترس نباشد، سوابق و عملکرد پايه‌ قبلی وی ملاک عمل برای هدایت تحصیلی خواهد بود.))

آزمون هدایت تحصیلی چیست؟

همانطور که پیشتر ذکر شد، نتايج آزمون‌های استعداد، رغبت، شخصيت و ارزش‌های تحصيلی-شغلی دانش‌آموزان، 31 درصد از كل امتياز هدایت تحصیلی را به خود اختصاص می‌دهد. طی سال‌های گذشته سازمان آموزش و پرورش با برگزاری آزمون هدایت تحصیلی که آزمون رغبت و توانایی دانش‌آموزان نیز خوانده می‌شود، به دانش‌آموزان برای انتخاب مناسب‌ترین رشته برای ادامه‌ تحصیل خود کمک کرده است.

برخی از دانش‌آموزان تصور می‌کنند باید برای شرکت در آزمون رغبت خود را آماده کنند یا پاسخ‌های خاصی به سوالات بدهند تا موفق به انتخاب رشته‌ مورد علاقه‌ خود بشوند. اما هدف این آزمون، کشف علایق و توانمندی‌های دانش‌آموزان در شاخه‌های مختلف است و پاسخ صادقانه به سوالات آن می‌تواند موجب کسب موفقیت بیشتر و انتخاب صحیح بشود.

آزمون رغبت و توانایی پایه‌نهم که قبل از انتخاب رشته در سایت همگام انجام می‌شود، از دو بخش جداگانه تشکیل شده است. دانش‌آموزان برای ورود به سایت همگام باید رمز عبوری خود را از مدرسه دریافت کنند. در هر بخش از آزمون دوگانه‌ رغبت و توانایی، حدود 300 سوال به صورت جداگانه مطرح شده است. هیچ کدام از پرسش‌ها، سوال درسی نیستند و دلیلی برای مطالعه و کسب آمادگی برای شرکت در این آزمون وجود ندارد.

دریافت نتایج هدایت تحصیلی

نتایج هدایت تحصیلی معمولاً بعد از اعلام نتایج امتحانات پایان ترم دوم در پایگاه رسمی اطلاع‌رسانی هدایت تحصیلی دانش‌آموزان و سایت همگام اعلام می‌شود. دانش‌آموزان می‌توانند وارد یکی از این سایت‌ها شوند و اطلاعاتی که از مدرسه دریافت کرده‌اند، وارد کنند. بدین‌ترتیب می‌توانند نتیجه‌‌ هدایت تحصیلی خود را ببینند. اما قطعاً مدارس نیز نتایج هدایت تحصیلی را در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌دهند.

مجموع امتیاز فرم‌های هدایت تحصیلی به عدد 100 می‌رسد. از این صد امتیاز، 35 امتیاز بر اساس سوابق و عملکرد دانش‌آموز در سال‌های تحصیلی هفتم تا نهم تعیین می‌شود. دروس تخصصی بالاترین ضریب را دارند. 65 امتیاز باقی‌مانده هم مربوط به آزمون رغبت و توانایی، نظر مشاور مدرسه، معلم‌ها، والدین و خود دانش‌آموز است. اعلام نتایج تحت عنوان فرم شماره 7 ارائه می‌شود. این فرم در واقع آخرین مرحله‌ی ارزیابی در فرایند هدایت تحصیلی است.

نتیجه هدایت تحصیلی توصیه‌ای است

‌اولویت‌هایی که در فرم نهایی هدایت تحصیلی (نتیجه‌ هدایت) ثبت شده است، جنبه‌ تجویزی ندارد، بلکه توصیه‌ای است. دانش‌آموزان می‌توانند بر اساس آن اولویت‌های تعیین شده به مدارس مراجعه و کار ثبت‌نام خود را انجام دهند. اگر ظرفیت مدارس تکمیل نشود، دانش‌آموزان بر اساس اولویت‌های بعدی ثبت‌نام می‌شوند. البته دانش‌آموزان باید حداقل نمره برای ورود به رشته‌های تحصیلی مورد نظر را کسب کنند.

مثلاً اگر دانش‌آموزی بخواهد رشته‌ ریاضی را انتخاب کند، باید از موفقیت نسبی در درس ریاضی برخوردار باشد. اگر دانش‌آموزی طی دوره‌ اول متوسطه در ریاضی با حداقل نمره قبول شده، توانمندی خوبی برای ادامه‌ تحصیل در رشته ریاضی ندارد.

 در ادامه‌ رشته‌های تحصیلی معرفی شده و شرایط و ضوابط ورود به هر کدام در قالب جدول ارائه شده است.

رشته‌های تحصیلی دوره دوم متوسطه

رشته‌های تحصیلی در دوره‌ دوم متوسطه به چهار شاخه‌ اصلی تقسیم می‌شوند. این شاخه‌ها شامل نظری (علوم تجربی، ریاضی و فیزیک و علوم انسانی و علوم و معارف اسلامی)، فنی حرفه‌ای و کار و دانش هستند. دانش‌آموزان پس از آشنایی با این رشته‌ها و علایق و توانمندی‌های خود در فرایند هدایت تحصیلی، برای انتخاب هر  رشته باید دارای شرایطی هم باشند.

 وزارت آموزش و پرورش ضوابطی برای انتخاب هر رشته مقرر کرده است. ازجمله‎‌ این ضوابط می‌توان به کسب حدنصاب معدل در امتحانات خرداد ماه پایه‌ نهم، یا رسیدن جمع نمرات برخی دروس به حدنصاب تعیین شده، اشاره کرد.

برای کسب اطلاع درباره‌ی شرایط انتخاب هر رشته‌‎ و آشنایی با ویژگی‌ها و بازار کار آن‌ها مقالات زیر را بخوانید:

معرفی رشته ریاضی فیزیک

رشته‌ ریاضی فیزیک از رشته‌های تحصیلی شاخه‌ نظری است و دانش‌آموزان پایه‌ نهم پس از تکمیل فرم‌های هدایت تحصیلی و شرکت در آزمون‌هایی مانند آزمون رغبت و توانایی آموزش و پرورش، می‌توانند برای ورود به دوره‌ دوم متوسطه، این رشته‌ را انتخاب کنند.
 دانش‌آموزانی که این رشته را انتخاب می‌کنند باید مشتاق یادگیری مباحث ریاضی و فیزیک باشند تا بتوانند در این رشته موفق شوند، همچنین دانش آموزان برای ورود به رشته ریاضی فیزیک باید شرایطی داشته باشند تا بتوانند به راحتی وارد این رشته شوند. 

در ادامه شرایط لازم برای انتخاب رشته ریاضی فیزیک را بیان کرده‌ایم:

• حداقل معدل مورد نیاز برای انتخاب رشته‌ ریاضی فیزیک 14 است.
• نمره‌ درس ریاضی و فیزیک در سه سال متوسطه‌ اول با ضریب 3 محاسبه می‌شود.
• حداقل نمره‌ کسب شده توسط دانش‌آموز در درس علوم 14 و در درس ریاضی 15 است.
• مجموع نمرات دروس ریاضی و علوم در سه سال متوالی پایه‌ هفتم‌، هشتم و نهم نباید کمتر از 42 باشد.

درس‌های رشته ریاضی فیزیک دبیرستان

آینده تحصیلی رشته ریاضی فیزیک

پس از انتخاب رشته‌ نهم به دهم توسط دانش‌آموزان و اتمام تحصیل در دبیرستان، رشته‌های متنوعی برای ادامه‌ی تحصیل آن‌‎ها در دانشگاه وجود دارد. رشته‌های دانشگاهی در مقاطع کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا ارائه می‌شود. 

زمان تحصیل هر یک از این مقاطع دانشگاهی به صورت کاردانی (دو سال)، کارشناسی (چهار سال)، کارشناسی ارشد (سه سال) و دکترای پیوسته (پنج تا شش سال) است.

نقاط قوت و ضعف رشته ریاضی فیزیک

بر اساس آنچه آمار نشان می‌دهد اکثر دانش‌آموزان رشته‌ ریاضی فیزیک برای ادامه‌ تحصیل در دانشگاه این رشته‌ها را انتخاب می‌کنند: 

مهندسی عمران، مهندسی معماری، مهندسی کامپیوتر، مهندسی پلیمر، مهندسی برق، مهندسی هوافضا، علوم کامپیوتر، مهندسی مکانیک، مهندسی شیمی، مهندسی دریا، مهندسی معدن، مهندسی نفت، مهندسی صنایع، مهندسی پزشکی، ریاضی و فیزیک محض یا کاربردی، مهندسی شهرسازی، مهندسی فناوری اطلاعات و ارتباطات، اقتصاد و … .
 رشته‌ ریاضی فیزیک به دلیل تنوع بالای رشته‌های دانشگاهی این امکان را به دانش‌آموز می‌دهد تا با توجه به توانمندی‌های خود، دامنه‌ انتخاب‌ گسترده‌تری داشته باشد.

برخی دانش‌آموزان تصور می‌کنند که با انتخاب رشته‌ ریاضی فیزیک باید حتماً در دانشگاه رشته‌های مهندسی را دنبال کنند، اما رشته‌های علوم پایه، رشته‌های مدیریت، اقتصاد، جهانگردی و رشته‌ فقه و حقوق هم به عنوان زیرشاخه‌های دانشگاهی رشته‌ ریاضی فیزیک موجود و کاربردی هستند. رشته‌های مدیریت، روانشناسی و حسابداری نیز ازجمله موارد میان‌رشته‌ای هستند که می‌توانید از طریق شرکت در کنکور رشته‌ ریاضی فیزیک وارد آن‌ها شوید.

معرفی رشته علوم تجربی

رشته‌ علوم تجربی یکی از رشته‌های پرطرفدار در میان دانش‌آموزان پایه‌ نهم است و بیشترین تعداد شرکت‌کننده را در میان داوطلبان کنکور سراسری دارد. این بدان معناست که موفقیت در این رشته و قبولی در دانشگاه‌های برتر، نیازمند تلاش و پشتکار علاقه‌مندان به این رشته‌ تحصیلی است. وجود رشته‌های پزشکی و پیراپزشکی، یکی از دلایلی است که دانش‌آموزان علاقه‌مند به تحصیل در رشته‌ تجربی هستند.

انتخاب رشته از مهم‌ترین تصمیماتی است که دانش‌آموزان در طول دوران تحصیل خود می‌گیرند و بر زندگی آینده آن‌ها تاثیر دارد پس مهم است که علاوه بر علاقه، استعداد و توانایی خود را هم در انتخاب رشته در نظر بگیرید. داشتن هوش ریاضی، درک مفاهیم زیست شناسی و علاقه به شیمی، برای انتخاب رشته‌ تجربی از اهمیت زیادی برخوردار است.

در رشته‌ تجربی بعد از دروس زیست شناسی و شیمی، درس ریاضی اهمیت زیادی دارد و برای دانش‌آموزانی که به ریاضی و فیزیک علاقه ندارند، رشته تجربی، نمی‌تواند گزینه‌ مناسبی باشد.

وقتی از دانش‌آموزان در رابطه با انتخاب رشته‌تجربی سوال پرسیده می‌شود، اکثراً پاسخ می‌دهند، می‌خواهم پزشکی بخوانم چون بازار کار و درآمد خوبی دارد. توجه داشته باشید رشته‌ تجربی فقط پوشیدن لباس سفید پزشکی نیست و قبل از انتخاب رشته لازم است تمامی سختی‌های مسیر رشته‌ پزشکی (طولانی بودن دوران تحصیل، کار و شیفت‌های شبانه) را درنظر داشته باشید و حتماً با علاقه تصمیم به ادامه تحصیل در این رشته را بگیرید. برای اینکه در رشته‌های پزشکی به نتیجه و درآمد برسید، باید علاوه بر علاقه، پشتکار هم داشته باشید و جا نزنید.

شرایط انتخاب رشته تجربی

دانش‌آموزان علاقه‌مند به انتخاب رشته‌ تجربی، برای ادامه‌ تحصیل در این رشته‌ تحصیلی باید دارای شرایطی باشند که به قرار زیر است:

• نمره‌ درس ریاضی و علوم در سه سال متوسطه‌ اول با ضریب 3 محاسبه می‌شود.
• مجموع 2 نمره‌ دروس ریاضی و علوم در پایه‌هفتم، پایه‌ هشتم و پایه‌ نهم، نباید کمتر از 42 باشد.
• حداقل نمره‌ کسب شده در درس علوم 15 و در درس ریاضی 14 است.
• حداقل معدل لازم برای انتخاب رشته‌ تجربی معدل بالای 14 است.

معرفی و بازار کار رشته علوم انسانی

رشته علوم انسانی از رشته‌های شاخه‌ی نظری و دومین گروه پرجمعیت در کنکور سراسری است. رشته‌ علوم انسانی از نظر تنوع و تعداد رشته‌های دانشگاهی بسیار متنوع است. دانش‌آموزان پایه‌ نهم در صورتی که قصد انتخاب این رشته را دارند، لازم است اطلاعات کافی در رابطه با رشته‌های دانشگاهی، آینده‌ تحصیلی و بازار کار رشته‌ی انسانی داشته باشند تا بتوانند بهترین تصمیم را برای انتخاب رشته بگیرند.

برای شناخت صحیح شما از رشته‌ علوم انسانی، در این مقاله توضیحاتی در رابطه با این رشته‌ی تحصیلی ارائه کرده‌ایم.

معرفی رشته علوم انسانی

وقتی از رشته‌ انسانی صحبت می‌شود برخی از دانش‌آموزان و والدین گمان می‌کنند اگر دانش‌آموزی به ریاضی و فیزیک علاقه ندارد یا ضعف تحصیلی دارد باید رشته‌ انسانی را انتخاب کند. یا برخی دیگر فکر می‌کنند فارغ‌التحصیلان رشته‌ انسانی فرصت‌های شغلی مناسبی در آینده ندارند و رشته‌های دانشگاهی انسانی بازار کار خوبی نخواهند داشت .در صورتی که این تصور کاملا اشتباه است.

به خاطر این تصورات غلط دانش‌آموزان مجبور شده‌اند باوجود عدم علاقه، رشته‌های ریاضی یا تجربی را برای ادامه تحصیل انتخاب کنند. رشته‌ علوم انسانی حدود 80 رشته‌ دانشگاهی در 5 زیرگروه دارد و دانش‌آموزان می‌توانند براساس علاقه و توانایی خود در یکی از رشته ها ادامه تحصیل دهند.

دانش آموزانی که رشته علوم انسانی را انتخاب می کنند باید حافظه‌ای قوی برای به خاطر سپردن مطالب داشته باشند. رشته‌ انسانی فقط حفظ کردن دروس نیست و دانش‌آموزان باید برای درک مطالب درسی (مانند فلسفه و منطق)، از قدرت تجزیه و تحلیل بالایی نیز برخوردار باشند. رشته‌ علوم انسانی به مطالعه و بررسی رفتارهای انسانی (فردی یا اجتماعی) می‌پردازد. مطالعه در رابطه با مسائل انسان‌ها، موضوع اصلی علوم انسانی است.

اگر به شغل‌های وکالت، روان‌شناسی و مدیریت علاقه‌مند هستید، می‌توانید رشته‌ علوم انسانی را انتخاب کنید. در انتخاب رشته علاوه بر علاقه، استعداد و توانایی خود و بازار کار و آینده‌ تحصیلی را نیز حتما درنظر داشته باشید تا بتوانید تصمیم درستی بگیرید. از فاکتورهای مهم برای موفقیت در رشته‌ انسانی می‌توان به داشتن روابط عمومی بالا، مهارت های ارتباطی و حفظیات قوی اشاره کرد.

شرایط و معدل لازم برای انتخاب رشته انسانی

اگر علاقه‌مند به تحصیل در رشته‌ انسانی هستید، در صورت دارا بودن شرایط زیر می‌توانید در این رشته‌ تحصیلی انتخاب رشته کنید:

• نمره‌ درس زبان و ادبیات فارسی در سه سال متوسطه‌ اول با ضریب 4، درس مطالعات اجتماعی با ضریب 3، و درس عربی با ضریب 2 محاسبه می‌شود.
• حداقل نمره‌ درس عربی 12، درس مطالعات اجتماعی 13 و درس ادبیات فارسی 14 است.
• حداقل معدل لازم برای دانش‌آموزان متقاضی رشته‌ علوم انسانی معدل بالای 14 است.
• مجموع 3 نمره دروس مطالعات اجتماعی، زبان و ادبیات فارسی و عربی در سه پایه‌ هفتم، پایه‌ هشتم و پایه‌ نهم نباید کمتر از ضریب 42 باشد.

درس‌ های رشته انسانی

دانش آموزان پس از انتخاب رشته نهم به دهم، باید دروس تخصصی این رشته را آموزش ببینند، که شامل دروس ادبیات، فلسفه، مطالعات اجتماعی و… می‌شود، دانش‌آموزانی که رشته علوم انسانی را انتخاب می‌کنند باید حافظه‌ی قوی داشته باشند. درس‌های رشته‌ انسانی در جدول زیر فهرست شده است:

آینده تحصیلی رشته انسانی

دانش‌آموزان پس از اتمام دوره متوسطه دوم از طریق کنکور انسانی می‌توانند به دانشگاه وارد شوند. مقاطع تحصیلی دانشگاه شامل کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا پیوسته می‌شود. دانش‌آموزان با توجه به رتبه‌ای که در کنکور انسانی کسب کرده‌اند می‌توانند شاخه‌ مورد نظر و دانشگاه دلخواه خود را انتخاب کنند.

از رشته‌های پرطرفدار در میان داوطلبان کنکور انسانی می‌توان به رشته‌حقوق، روان‌شناسی، مدیریت و حسابداری اشاره کرد. باتوجه به آنکه این رشته‌ها طرفداران زیادی دارد و داوطلبان بسیاری علاقه‌مند به تحصیل در رشته‌های مذکور هستند، ادامه تحصیل در رشته حقوق و روان شناسی و مدیریت در دانشگاه های برتر، نیازمند کسب رتبه قبولی عالی در کنکور سراسری است.

دانشگاه‌های تخصصی رشته علوم انسانی شامل دانشگاه علامه طباطبائی، شهید بهشتی، خوارزمی و الزهرا تهران است که رتبه‌های برتر را پذیرش می‌کنند. رشته‌ انسانی به صورت بدون آزمون نیز دانشجو می پذیرد و متقاضیان می‌توانند براساس سوابق تحصیلی انتخاب رشته کنند.

داوطلبان کنکور انسانی می‌توانند در رشته‌های آموزش ابتدایی، آموزش کودکان استثنایی، آموزش تاریخ و … در دانشگاه فرهنگیان ادامه‌ی تحصیل دهند. با تحصیل در رشته‌های فوق می‌توانید معلم شوید و پس از فارغ‌التحصیلی به استخدام آموزش و پرورش درآیید. دوران تحصیل در دانشگاه فرهنگیان 4 سال است و دانش آموختگان پس از گذراندن طرح تعهد خدمت، می‌توانند فعالیت خود را در این زمینه آغاز کنند.

رشته‌های انسانی فقط شامل رشته‌های حقوق و مدیریت و روان‌شناسی نیست و داوطلبان می‌توانند در رشته‌های زبان و ادبیات فارسی، رشته های دانشگاه فرهنگیان، مشاوره، اقتصاد، علوم سیاسی، جامعه‌شناسی، جغرافیا، علوم تربیتی، علوم ورزشی، مددکاری اجتماعی، روزنامه نگاری، هتلداری، گردشگری، روابط عمومی، فلسفه و … ادامه‌ی تحصیل دهند.

بازار کار رشته انسانی

اکثر دانش‌آموزان پایه‌ نهم که رشته‌ انسانی را انتخاب می‌کنند، اطلاعات کافی در رابطه با بازارکار و آینده‌ شغلی این رشته ندارند و تصور می‌کنند اکثر رشته‌های انسانی اشباع شده‌اند یا از بازارکار خوبی برخوردار نیستند. خوب است بدانید با انتخاب برخی از رشته‌های علوم انسانی می‌توانید به استخدام رسمی درآیید که یکی از مهم‌ترین مزایای استخدام رسمی، امنیت شغلی است.

ممکن است این سوال برای شما هم پیش بیاید که در میان شغل‌های انسانی کدام رشته بازارکار بهتری دارد؟ یا پردرآمدترین رشته‌ انسانی کدام است؟ کدامیک از رشته‌های انسانی استخدام قطعی دارند؟ از میان رشته‌های انسانی کدامیک بیکاران کمتری دارد؟

 در ادامه‌ مقاله به اختصار به بررسی بازارکار تعدادی از شغل‌های رشته‌ انسانی پرداخته‌ایم.

حدود ۸۰ رشته‌ دانشگاهی در پنج زیرگروه در فهرست رشته‌های انسانی قرار می‌گیرند. از محبوب‌ترین رشته‌های دانشگاهی علوم انسانی و زمینه‌های کاری مناسب این رشته‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

🔸 حقوق – فارغ‌التحصیلان رشته حقوق می‌توانند در حوزه‌های وکالت، محضرداری و حقوق قضایی در نهادها و موسسه‌های دولتی و خصوصی به فعالیت بپردازند. همچنین بسیاری از شرکت‌ها و ادارات خصوصی و دولتی به مشاور حقوقی نیاز دارند.

🔸 علوم قضایی – دانشجویان رشته‌ علوم قضایی پیش از فارغ‌التحصیلی نیز می‌توانند به‌عنوان کارآموز در قوه‌ قضائیه استخدام شوند. فعالیت در اداره‌های ثبت اسناد و املاک، اجرای احکام و دفاتر اسناد رسمی یا فعالیت به‌عنوان مشاور حقوقی، از دیگر موقعیت‌های شغلی دانشجویان و فارغ‌التحصیلان رشته‎‌ علوم قضایی است.

🔸 روانشناسی – یک روانشناس علاوه بر فعالیت فردی و دادن مشاوره به افراد دارای اختلال روانی یا مشکلات و مصائب روحی در مطب شخصی یا کلینیک‌های مشاوره و روانشناسی، می‌تواند در سازمان‌هایی مانند نیروی انتظامی، بهزیستی، خانه‌های سالمندان، مهدکودک‌ها، زندان‌ها و … به‌عنوان مشاور فعالیت کند. امروزه فعالیت فارغ‌التحصیلان رشته‌ روانشناسی در کسب‌وکارهای دانش‌بنیان یا استارت‌آپی به‌عنوان کارشناس تبلیغات و شبکه‌های اجتماعی نیز رواج یافته است.

🔸 حسابداری – تمام بنگاه‌های اقتصادی، از کارگاه‌های کوچک تا کارخانه‌های بزرگ و صنایع ملی برای رسیدگی به صورت‌های مالی خود به یک یا چند حسابدار نیاز دارند. رسیدگی به امور مالیاتی و امور مالی دیگر در تمام بنگاه‌های اقتصادی امری حائز اهمیت است. از عناوین شغلی فارغ‌التحصیلان رشته‎‎‌ حسابداری می‌توان به کارشناس امور مالیاتی، کارشناس گمرک، مدیر مالی، حسابرس و کارمند بانک اشاره کرد.

🔸مدیریت بازرگانی – فارغ‌التحصیلان رشته‎‌ مدیریت بازرگانی معمولاً به‌عنوان کارشناس در ادارات و شرکت‌های خصوصی و دولتی مشغول به کار می‌شوند تا با افزایش تجربه و بر اساس میزان شایستگی‌ای که از خود نشان می‌دهند، در آینده به مدیرانی موفق مبدل شوند. از کارآفرینی و راه‌اندازی کسب و کار شخصی تا فعالیت به‌عنوان مشاور در سازمان‌های مختلف می‌تواند در زمره‌ فعالیت‌های دانش‌آموختگان رشته‌ مدیریت بازرگانی به حساب آید.

🔸 علوم سیاسی – شاید بسیاری از فارغ‌التحصیلان رشته‎‌ علوم سیاسی سودای فعالیت در وزارت امور خارجه‌ کشور را داشته باشند، اما قطعاً این وزارتخانه ظرفیت بالایی برای استخدام نیروی جدید ندارد. فارغ‌التحصیلان رشته‌ علوم سیاسی معمولاً در روابط عمومی سازمان‌های مختلف دولتی و خصوصی به‌عنوان کارشناس مشغول به کار می‌شوند. بسیاری از دانش‌آموختگان رشته‌ علوم سیاسی در رسانه‌های مختلف همچون صدا و سیما، خبرگزاری‌ها، روزنامه‌ها و سایت‌های خبری و اجتماعی مشغول به کار هستند.

🔸 مدیریت امور بانکی – فعالیت به‌عنوان کارشناس در موسسه‌های مالی یا به‌عنوان کارمند امور اداری در بانک‌ها ازجمله زمینه‌های کاری این رشته است. دانش‌آموزختگان موفق در این رشته ممکن است درنهایت به‌عنوان رئیس موسسه‌های مالی، اعتباری و بانک‌ها به فعالیت بپردازند.

🔸 مدیریت مالی – فعالیت در موسسه‌های مالی و اعتباری، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و بورس ازجمله زمینه‌های شغلی این رشته است.

🔸 مدیریت هتلداری – با پیشرفت صنعت توریسم در کشور، بازار کار این رشته نیز رو به گسترش است. مدیریت اقامتگاه‌ها، هتل‌ها و مجموعه‌های تفریحی از زمینه‌های فعالیت در رشته‌ مدیریت هتلداری است. از عناوین شغلی رشته‌ مدیریت هتلداری می‌توان به مواردی مانند مدیریت گردشگری و جهانگردی، مدیریت تشریفات، مهمانداری هواپیما، قطار، کشتی‌های مسافرتی، مدیریت واحدهای پذیرایی و اقامتی، مدیریت موسسات ملی و جهانگردی، تور لید شرکت‌های حمل و نقل هوایی و … اشاره کرد.

از دیگر رشته‌های دانشگاهی مهم علوم انسانی که بازار فعالیت کاری نسبتاً مناسبی دارند می‌توان به رشته‌های روابط بین‌المللی، گردشگری، فناوری اطلاعات و ارتباطات ، روزنامه‌نگاری، مددکاری، اقتصاد و باستان‌شناسی اشاره کرد. البته شایان ذکر است که کسب مدارج و مدارک بالا در این رشته‌ها، امکان کسب موفقیت شغلی را به شکل مشهودی افزایش می‌دهد.

برخی رشته‌های دانشگاهی علوم انسانی مانند فلسفه، جامعه‌شناسی، زبان‌شناسی، ادبیات فارسی، تاریخ، جغرافیا و … اگرچه در ظاهر بازار کار مشخصی ندارند، اما رشته‌های بسیار مهمی هستند که گسترش و توجه به آن‌ها می‌تواند موجب تحول سطح فرهنگی جامعه و پیشرفت کشور شود. دانش‌آموختگان این رشته‌ها با فعالیت در عرصه‌‌های مختلف مانند نگارش آثار ارزشمند، حضور به عنوان کارشناس در مراکز فرهنگی و علمی یا فعالیت آکادمیک در دانشگاه‌ها، نقش مهمی در جامعه ایفا می‌کنند.

سوالات متداول

معدل لازم برای انتخاب رشته‌ی انسانی چقدر است؟

حداقل معدل لازم برای انتخاب رشته علوم انسانی برای دانش‌آموزان، کسب معدل بالای 14 است.

فارغ‌ التحصیلان رشته‌ی حقوق می‌توانند در چه زمینه‌هایی کار کنند؟

فارغ‌التحصیلان رشته‌ی حقوق می‌توانند در حوزه‌های وکالت، محضرداری و حقوق قضایی در نهادها و موسسه‌های دولتی و خصوصی به فعالیت بپردازند. همچنین بسیاری از شرکت‌ها و ادارات خصوصی و دولتی به مشاور حقوقی نیاز دارند.

دانشگاه‌های تخصصی رشته علوم انسانی کدام است؟

دانشگاه خوارزمی، الزهرا، علامه طباطبایی و فرهنگیان از دانشگاه‌های تخصصی رشته علوم انسانی هستند.

امتحان تغییر رشته در دبیرستان

پس از طی کردن فرایند هدایت تحصیلی و ورود به دوره‌ دوم متوسطه، دانش‌آموزان پایه‌ دهم و یازدهم که از رشته‌تحصیلی خود رضایت ندارند، می‌توانند در امتحان تغییر رشته‌ دبیرستان شرکت کنند. این دانش‌آموزان می‌توانند در صورت کسب نمره‌ قبولی، در رشته‌ مورد نظر خود ادامه‌ تحصیل دهند. اما تغییر رشته در هر کدام از پایه‌های مذکور شرایط و ضوابطی دارد که باید از آن‌ها مطلع بود.

برای آگاهی از ضوابط تغییر رشته در دوره‌ دوم متوسطه پیشنهاد می‌کنیم مقالات راهنمای تغییر رشته از یازدهم به دوازدهم و راهنمای تغییر رشته در پایه یازدهم  را مطالعه کنید.

جمع‌بندی

عنوان هدایت تحصیلی معمولاً به فرایندی اطلاق می‌شود که دانش‌آموزان پایه‌ نهم از سر می‌گذرانند. در این فرآیند با راهنمایی دقیق کادرآموزشی مدرسه، اولیا و مشاورین، بهترین رشته را با توجه به علایق و توانمندی‌های خود برای تحصیل در دوره‌ی دوم متوسطه انتخاب کنند. فرایند هدایت تحصیلی در نهایت بر مسئله‌ انتخاب رشته دانشگاهی در دبیرستان نیز اثرگذار است و می‌تواند نقش بسیار مهمی در آینده‌ تحصیلی و شغلی دانش‌آموزان داشته باشد.

علاوه بر این فرایند، دانش‌آموزان خود نیز باید به علایق‌شان بیندیشند. در وهله‌ی اول مهم است که نقاط قوت، ضعف و علایق خود را در نظر بگیرند. در چه موضوعاتی خوب عمل می‌کنند؟ چه موضوعات یا کلاس‌های خاصی بیشتر از دیگران توجه آن‌ها را جلب می‌کند؟ آیا درسی وجود دارد که فقط برای تمام شدن کلاس مربوط به آن لحظه شماری کنند؟ اهمیت دارد که قبل از تصمیم‌گیری در مورد رشته‌ مورد نظر، خودشان را به خوبی بشناسند. باید نقاط قوت، ضعف و علایق خود را در نظر بگیرند. در این صورت می‌توانند در آینده رشته و شغلی را بیابند که آن‌ها را به خود جلب می‌کند.

پس از انتخاب رشته در پایه‌ نهم و آغاز تحصیل در مقطع متوسطه‌ دوم، کماکان امکان تغییر رشته‌ وجود دارد. ممکن است دانش‌آموزانی در طول مقاطع دهم و یازدهم تحصیلی، تصمیم خود را عوض کنند. آن‌ها می‌توانند با شرکت در امتحان تغییر رشته در دبیرستان، مسیر تازه‌ای انتخاب کنند.

سوال‌های متداول

فرایند هدایت تحصیلی چه زمانی آغاز می‌شود؟

هدايت تحصيلی به صورت فرايندی با تشکيل پروند‌ه‌ی مشاوره‌اي از دوره‌ی ابتدايی آغاز می‌شود. این فرایند با انجام مداخله‌های مشاوره‌ای، آموزشي و تربيتي تا پايان دوره‌ی دوم متوسطه، ادامه مي‌يابد. اما تا زمان استقرار نظام جامع هدايت تحصيلي و استعداديابي، هدايت تحصيلي دانش‌آموزان فعلاً در پايان پايه‌ی نهم صورت می‌گیرد.

مسئول هدایت تحصیلی دانش آموزان پایه نهم چه کسی است؟

مسئوليت فرايند برنامه‌‎ريزي و هدايت تحصيلي دانش‌آموزان، بر عهده‌ی مشاور است. مسئوليت نظارت بر حسن اجرای آن و تأييد نهايی نمون برگ نتایج هدایت تحصیلی نیز بر عهد‌ه‌ی مدير مدرسه است.

در فرایند انتخاب رشته، نمرات نوبت اول هم محاسبه می‌شوند یا فقط امتحانات نوبت دوم پایه‌های متوسطه‌ی اول ملاک هستند؟

برای انتخاب رشته‌ میانگین نمرات پایه‌ی هفتم، هشتم و نهم در دروس مرتبط با رشته انتخابی در نظر گرفته می‌شوند. نمرات نوبت اول در نمرات نهایی (نمره سالانه) تاثیر گذارند.